Patiënten hebben recht op goede zorg van zorgverleners. Naast deze rechten hebben patiënten ook plichten. De AVG-Helpdesk zet alle rechten en -plichten van de patiënt op een rij.
Patiëntenrechten zijn in Nederland vastgelegd in het Burgerlijk Wetboek (BW) en verankerd in diverse wetten, zoals de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO), de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) en de Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (WMCZ). De meest in het oog springende wetgeving is de WGBO. In deze wet zijn de rechten vastgelegd die van toepassing zijn op de (vertrouwens)relatie tussen de patiënt en zorgverlener. De WGBO is van dwingend recht, wat inhoudt dat zorgverleners en patiënten onderling geen afspraken kunnen maken die in strijd zijn met de WGBO.
Waarom bestaan patiëntenrechten?
Een patiënt en een zorgverlener die een behandelrelatie aangaan, sluiten juridisch gezien een ‘behandelingsovereenkomst’. Uit deze overeenkomst vloeien onder andere rechten voor de patiënt voort.
Patiëntenrechten dragen bij aan de kwaliteit en veiligheid van de zorg. Vaak bouwt een patiënt een vertrouwensrelatie op met de zorgverlener. Deze vertrouwensrelatie ontstaat gemakkelijker, wanneer de patiënt de indruk heeft dat de zorgverlener zijn patiëntenrechten garandeert. Een groot vertrouwen van de patiënt in de zorgverlener bevordert de toegankelijkheid van de zorg en de mate waarin de patiënt zijn behandeling uitvoert zoals afgesproken met de zorgverlener.
Hoe zijn patiëntenrechten beschermd?
Heeft een patiënt een klacht over geleverde zorg dan kan hij terecht bij een klachtenfunctionaris. Naast de functie van klachtenfunctionaris en ombudsman, zijn er in Nederland nog andere voorzieningen met als doel patiënten attent te maken op hun rechten en hen te helpen om het klachtrecht in de praktijk te brengen. Deze voorzieningen zijn:
- De afdeling Informatie en Klachtopvang van de Zorgbelangorganisatie die een rol speelt bij het geven van begeleiding, steun, informatie en advies aan patiënten in het kader van een klachtprocedure. Deze organisatie bevindt zich in elke provincie. Daarnaast bestaat in tal van inrichtingen de functie van ‘Patiëntenvertrouwenspersoon’ (PVP).
- De mogelijkheid voor de zorgverlener om in het kader van ‘samen beslissen’ de dialoog met de patiënt aan te gaan. Als er ondanks de dialoog geen oplossing wordt gevonden, kan het geschil worden voorgelegd aan de klachtenfunctionaris die in het ziekenhuis werkt. Met het oog op professionalisme moeten de klachtenfunctionarissen voortdurend bijscholingen volgen. Als de patiënt het wenst of de klachtenfunctionaris het voorstelt, kan de klacht worden voorgelegd aan de ‘klachtencommissie’.
- Een gratis infolijn voor een maximale toegankelijkheid tot de ombudsdiensten, vooral voor patiënten die niet goed kunnen schrijven of niet vertrouwd zijn met de nieuwste technologieën.
Rechten en plichten van zorgverleners
Niet alleen patiënten hebben rechten en plichten, ook zorgverleners hebben deze. In het artikel rechten en plichten van zorgverleners zetten we deze allemaal op een rij.